“Durf je uit te spreken en vraag naar wat er speelt bij de ander”
Voor Waterschap Limburg was het werken aan dijken binnen een alliantie niet vanzelfsprekend. Erik Wagener en Sabine Kern bogen een lastige situatie om naar een fijne samenwerking.
Als je naast de Maas woont, leef je met het risico op hoogwater”, vertelt Sabine. “Een inwoner liet zien hoe hij bij hoogwater zijn woonkamer met een tuinslang laat onderlopen. Zodat er geen vies water binnenloopt. Dat werkte prima; hij begreep niet waarom je hier een dijk zou aanleggen. Dat soort gesprekken voeren wij hier.”
Dwars door tuinen en weilanden
De situatie in Limburg is in veel opzichten uniek. “Dat komt deels door het valleienlandschap”, legt Sabine uit. “En doordat de huidige dijken na de hoogwaters van ‘93 en ‘95 zijn gebouwd onder tijdsdruk. Er was te weinig aandacht voor ruimtelijke inpassing. Soms liggen ze dwars door tuinen en weilanden.” Erik ziet ook dat de Limburgse opgave binnen het HWBP anders is dan anders. “We kunnen hier niet alles versterken met standaardoplossingen”, zegt hij. “Er is tot op de dag van vandaag discussie over de waterveiligheidsnorm. Voor het waterschap is die onzekerheid best lastig.” Sabine ziet hierin ook een kans: “Als waterschap hebben we nu de kans om waterveiligheid goed in te passen in het landschap.”
“We leren veel in Limburg”, aldus Erik. “In de samenwerking met Sabine en haar collega’s merkten we bijvoorbeeld dat je de ander heel vroeg moet meenemen in jouw perspectief. Zodat je elkaar niet verrast in belangrijke keuzes. Hoe beter dat lukt, hoe makkelijker het formele traject verloopt. Die ervaring namen we mee naar andere waterschappen.”
Lastige gesprekken
Het waterschap had vóór het HWBP geen ervaring met grote uitvoeringsprogramma’s. En was daar in 2016 dus niet op ingericht. “Dat merkte je aan de project- en programmabeheersing”, legt Sabine uit. “De risico’s waren niet goed in beeld, de administratie was niet op orde. De relatie met het HWBP was in die tijd niet altijd positief. Ik begon in 2020, toen er net een veranderplan lag. Erik en ik hebben toen lastige gesprekken gevoerd. Het was niet direct makkelijk om elkaar te vinden.” Erik: “Limburg heeft grote stappen gezet in de professionalisering van hun aanpak. Ik ben er trots op dat we deze moeilijke situatie wisten om te buigen naar een fijne samenwerking. Door elkaar te blijven opzoeken, ook als het niet goed ging.”
De onbedoelde tegenstrever
Wat was daarbij de grootste eyeopener? “De wet van de onbedoelde gevolgen, een begrip uit de systeemtheorie”, zegt Sabine. “Kort gezegd: als je je niet genoeg verdiept in de situatie van je gesprekspartner, kan het gebeuren dat jij de belangen van de ander per ongeluk tegenwerkt. Soms voel je dat iets een goed gesprek in de weg zit. Dan is het zaak om alle belangen openlijk op tafel te gooien. Dan begrijp je beter waar het standpunt van de ander vandaan komt. Sinds we op die manier naar de samenwerking kijken, hebben we meer openheid en begrip voor elkaar.” Erik: “Het is enorm waardevol om in elkaars schoenen te staan. En om je durven uit te spreken en te vragen naar wat er speelt bij de ander.” Sabine: “Pittige gesprekken voeren we nog steeds. Maar onze teams weten nu in verbinding te blijven.”