“Het waterschap kan óók de verbinder zijn”
Ga op tijd naar buiten, wees de verbinder en geef je wensen aan. Deze lessen nemen Matthijs Buurman en Erik Jolink mee uit hun samenwerking voor de Brede Groene Dijk/Dollarddijk.
Het zaadje voor dit demonstratie- project werd ruim tien jaar geleden geplant in het Deltaprogramma Waddenzeegebied. “Daar werd de Brede Groene Dijk als een van de concepten voorgesteld om dijkversterking en natuur te combineren”, vertelt Erik. “Het waterschap zag zo’n natuurdijk wel zitten langs de Dollard en het natuurgebied. Door gebruik te maken van het overschot aan slib in het Eems-Dollard-estuarium, hebben we een perfecte bron voor dijkenklei. Daar is de pilot Kleirijperij voor bedacht.”
In het gebied waren meer initiatieven zoals de Dubbele Dijk en de Marconi-kwelder om de natuur te verbeteren; hiervoor is het programma Eems-Dollard 2050 opgetuigd. Daarbinnen groeide het ‘concept’ uit tot een gebiedsontwikkeling met negen partners uit de slibketen, zoals Rijkswaterstaat, Groningen Seaports, het Groninger Landschap, de provincie, de waterschappen en gemeenten.
Elkaar steunen
“In zo’n samenwerking moet je regelmatig over je eigen schaduw heen stappen”, vertelt Matthijs. “Bijvoorbeeld in de projectverdeling en de opdrachtverstrekking: wie doet wat? Daar zijn best stevige gesprekken over gevoerd.” Erik: “Je loopt er ook tegenaan dat sommige dingen gewoon niet mogen, zoals het ontgraven van kwelders. Dat is opgelost doordat alle partijen een brief hebben geschreven dat ze dit toch een goede methode vinden om natuurwinst te creëren en de alternatieve procedure hiervoor steunen. Heel belangrijk dat je elkaar dan steunt.”
September 2022 is de eerste 750 meter Brede Groene Dijk opgeleverd, met de kleirijperij-klei. “De dijk ligt er prachtig bij”, vertelt Erik trots. Ondertussen loopt de verkenning voor de hele Dollarddijk. “We blijven tot eind 2025 monitoren, toch weten we nu eigenlijk al dat dit het door ons gewenste voorkeursalternatief is. Maar het moet ook betaalbaar zijn.” Erik wijst ook op de pilotparadox. “Als de veiligheid van een demonstratieproject wegvalt, dan kan het voor veel partijen ongemakkelijk worden, bijvoorbeeld omdat er zoveel geld mee is gemoeid of omdat werken in Natura 2000-gebied toch best spannend is. Maar ik geloof er heilig in dat we niet in die valkuil gaan stappen. Omdat we de afgelopen tien jaar zo’n succesvolle samenwerking hebben opgebouwd.”
Totaalplan
De gebiedsontwikkeling samen tot uitvoering brengen, daar is Matthijs ook op gebrand. In welke vorm precies wordt nog uitgedacht. Het is volgens hem vooral de kunst om een totaalplan neer te leggen hoe het gebied tegen de minste maatschappelijke kosten in zijn geheel versterkt kan worden. “Dijkversterking, natuurontwikkeling, klimaatadaptiever worden, Water en Bodem Sturend (WBS) toepassen: al deze doelen kunnen we in één keer dienen. Ik zou het wel weten hoor, als ik in Den Haag zou zitten”, lacht hij. Het vraagt volgens hem vooral om een innovatie in procedures. “Die moeten ondersteunen wat we willen bereiken en niet andersom.” Dit betekent loskomen van de verkokering in de programma’s zoals HWBP, PAGW en de potjes bij elkaar leggen.
Erik heeft nog een tip voor andere dijkwerkers met gebiedsambities: “Ga op tijd naar buiten en zoek de verbinding. Traditioneel zijn vaak de provincies de gebiedsregisseur, maar ook een waterschap kan die verbinder zijn. De gigantische investeringen in dijkversterkingen bieden een uitgelezen kans om andere ontwikkelingen mee te nemen. Schud mensen wakker en zeg: ‘luister, jij kunt meedoen’.” “En als het spannend wordt, geef dan aan wat je nodig heb qua planning, geld of procedure”, besluit Matthijs.