“We hopen dat we elkaar blijven vasthouden”
Schiermonnikoog is Nederland in het klein, vindt Ido Boonstra. “Alles wat we doen, moet passen bij het karakter van het eiland.” Melkveehouder Freerk Visser is blij dat hij kon meepraten over de plannen. Voorlopig resultaat: een groene klimaatdijk.
We hebben beperkte ruimte en alles wat je doet, raakt elkaar”, weet Ido. “Je moet zoiets zorgvuldig aanpakken en elkaar zien te vinden.” Het waterschap heeft in een pilot eerst de effecten en gevolgen van klimaatverandering inzichtelijk gemaakt. Ido: “Wat betekent de zeespiegelstijging? Hoe kunnen we op het eiland blijven wonen? En wat betekent dit bijvoorbeeld voor de natuur of de landbouw?”
De pilot heeft geresulteerd in drie hoofdscenario’s met bijbehorende knelpunten en mogelijke maatregelen. Bij alle scenario’s is er sprake van no regretmaatregelen, waarvan het altijd verstandig is om deze uit te voeren. Ido: “Denk aan maatregelen tegen verzilting van de polder of voor voldoende zandvolume in de duinen. Dynamische duinen zijn goed voor de natuur, water- veiligheid en drinkwatervoorziening. Daar moet je wel vroegtijdig op inzetten, niet pas als het al een probleem is.”
Transitieproces
Melkveehouder Freerk schrok wel toen hij van de plannen hoorde. “Wat gaat er precies gebeuren? En wat gaat de dijkversterking voor ons betekenen? Samen met andere boeren op Schiermonnikoog stappen we over op meer biodivers boeren, met minder koeien en meer andere activiteiten. Die verandering is extra spannend als er mogelijk een stuk van je land afgaat.” Ido ziet dat landbouw van intensief naar extensief gaat. “De boeren hebben een transitieproces ingezet met de provincie en het ministerie. Als we de dijk naar binnen plaatsen, verstoren we dit. Je kunt niet als ene overheid het proces van een andere overheid frustreren. We kiezen in dit geval dan ook voor een dijk die naar buiten gaat.”
Het waterschap is met alle betrokkenen gaan praten. “In een gebiedsgerichte aanpak nemen we de omgeving mee, met zes werk- en terugkoppelateliers”, zegt Ido. “Hoe kunnen andere partijen geen nadeel ondervinden van de dijkversterking, en er het liefst voordeel bij hebben?” Ook Freerk werd vroeg betrokken en hij wilde graag deelnemen in een werkgroep. “Het raakt mij en ik vind het interessant hoe zo’n proces werkt.”
Adaptieve dijk
In verschillende sessies kon Freerk zijn mening delen en meedenken over oplossingen. In de laatste bijeenkomst is het voorkeursalternatief gepresenteerd, met de keuze voor een adaptieve, toekomstgerichte dijk. “De veiligheidsopgave van nu is maar een stapje”, licht Ido toe. “We houden rekening met toekomstige maatregelen om daar niet de volgende generatie mee op te zadelen. Het idee is een ‘klimaatdijk’ van zand en klei. Zo’n groene dijk is makkelijk uitbreidbaar als dat nodig is, terwijl een reguliere asfaltdijk over tientallen jaren moet worden afgebroken en vernieuwd.”
Het voorkeursalternatief is positief ontvangen. Wel zal het een uitdaging worden om de natuurvergunningen rond te krijgen. Op weg naar een concreet ontwerp wil het waterschap de partijen op dezelfde manier betrekken. Ido: “De enorme betrokkenheid van bewoners is erg waardevol en zorgt niet alleen voor draagvlak. We halen hiermee veel informatie op die we goed kunnen gebruiken.” Freerk is ook lovend. “We konden benoemen wat er anders kan en er is oprecht naar ons geluisterd. Alles is goed gecommuniceerd.” Ido is blij om dat te horen. “Zo hebben wij het ook ervaren, als een positief proces met een constructieve houding van alle partijen. We hopen dat we elkaar blijven vasthouden.”
Op Schiermonnikoog stappen we over op meer biodivers boeren. Dat is extra spannend als er mogelijk een stuk van je land afgaat”