Rekening houden met landschap
Hoe pak je een dijkversterking aan op een unieke plek als Marken? Een bijzonder stukje Nederland, waar vanwege de ondergrond niet alleen een technische uitdaging ligt. Ook landschap, cultuurhistorie en bewoners vergen aandacht. Manon Harmsen en Hans van Helden vertellen waarom.
De voorbereiding van de dijkversterking is al jaren in volle gang. Inmiddels gaat de realisatiefase bijna van start en werkt de aannemer de ontwerpen uit. De uitvoeringswerkzaamheden starten in het voorjaar van 2023. Hans: “Ik ben blij met het ontwerp zoals het er ligt. Het sluit aan bij de vorm van de oorspronkelijke dijk. Vooral voor de Zuidkade is dat vanuit cultuurhistorisch oogpunt belangrijk. Het is een bijzondere en dynamische plek, waar je vanaf de dijk iedere keer weer een andere kijk hebt op het water en het land. Het ontwerp volgt zo goed mogelijk de vorm van de oude dijk, met de knikpunten en bochten. Dat mogen we best innovatief noemen.”
Zo min mogelijk verandering
De versterking van de dijk op Marken, vroeger een eiland dat met enige regelmaat onder water liep, is zowel technisch als esthetisch een belangrijke opgave. Manon: “De dijk heeft weinig draagkrachtige venige ondergrond. Daarom beweegt hij continu. Een interessante uitdaging dus, net als de cultuur op het voormalige eiland. Het dorp heeft nog steeds een authentiek karakter. Denk aan de mooie groene huisjes verspreid over het eiland, maar ook aan de betrokken Marker gemeenschap. Bewoners zijn goed georganiseerd, kundig en geven om ‘hun dijk’. Ze hebben een speciale dijkversterkingcommissie in hun Eilandraad.”
Het ontwerp houdt ook rekening met de natuur. En dat is waar Hans en Manon elkaar treffen. Volgens Hans zou Rijkswaterstaat de overgang van de nieuwe dijk naar het water wel wat groener en natuurlijker mogen, maar daar is in de planstudie niet voor gekozen. Manon: “Vanuit waterveiligheid is het niet wenselijk om een overwoekerde steenbekleding te hebben. We versterken wel de ecologische waarde aan de binnenzijde van de dijk. Dat maakt de dijk duurzaam en kwalitatief hoogwaardig. Daar is innovatie voor nodig.”
“We houden rekening met landschap en cultuurhistorie”
Ringslangverblijf
Zo houdt het nieuwe ontwerp van de dijk ook rekening met verblijven van ringslangen. Manon: “Rondom de dijk leven er veel. Dat is een indicator dat het slecht gaat met de bekleding van onze huidige dijk. Ringslangen bevinden zich namelijk graag onder de holtes van zetsteen. Het feit dat die holtes er zijn, betekent dat de bekleding van de dijk aan het falen is. Je kunt er dan voor zorgen dat de ringslangen die kans niet meer krijgen. Óf we creëren juist een nieuwe situatie die fijn voor de slangen is, terwijl we wel aan de veiligheidseisen blijven voldoen.”
En dat maakt deze dijk zo bijzonder, maar ook uitdagend, volgens Manon: “Als we alleen vanuit de techniek een ontwerp maakten, was het zeker een stuk makkelijker. Maar in dit project houden we ook rekening met natuur, landschap en cultuurhistorie. We hebben vanaf het begin veel geïnvesteerd in deze dijk en het gebied eromheen.” Daar is Hans, die nog redelijk nieuw is in dit project, erg blij mee. “Ik kom in deze fase in een gespreid bedje terecht. Het blijft wel een uitdaging om deze kwaliteit in de realisatie en het beheer vast te houden.”