“De kunst is om uit de sfeer van eigenbelang te blijven”
Bij de dijkversterking Lauwersmeerdijk – Vierhuizergat ontmoeten natuurontwikkeling en waterveiligheid elkaar. Een mooie en soms lastige combinatie. Silvia Mosterd en Jacco Doze vertellen over hun aanpak.
“Elke dijkversterking vliegen we steevast aan als gebiedsontwikkeling”, vertelt Silvia. “Sinds de start van onze HWBP-opgave in 2015 is dit onze strategie. Daarom klopten we bij de verkenning in 2018 meteen aan bij PAGW: ‘Wat kunnen we hier samen voor de natuur doen, ondanks de harde constructie?’” PAGW was toen pas net van start gegaan. Jacco: “We zaten nog in de oriëntatiefase, dus dat was gezien de concrete vraag snel schakelen. Na diverse werkateliers zagen we samen drie mooie ecologische kansen.”
Eigenaarschap
Alle drie zijn intussen bijna in uitvoering. Het gaat om 22 hectare kwelderontwikkeling, als natuurlijke overgang tussen dijk en wad. Ook komen er over 5 kilometer kunstmatige riffen voor de dijk, om het gebied aantrekkelijker maken voor natuur onderwater. Bovendien komt er een dijkdoorgang met een binnendijks getijdegebied van ongeveer 70 hectare. Over het kweldergebied was de nodige discussie, aldus Silvia: “Wat past bij een natuurlijk systeem als de Waddenzee? Wat doet het voor de waterveiligheid? Dat had tijd en onderzoek nodig.”
Ook de grond van het beoogde getijdegebied in de Marnewaard was niet zomaar geregeld. Het ging om een oefenterrein van Defensie. Zij wilden zeker weten dat de natuurontwikkeling geen negatief effect zou hebben op hun militaire activiteiten. Jacco: “Bij een meekoppelkans is het cruciaal dat er één duidelijke trekker is, een partij die eigenaarschap toont namens alle andere. Hier was dat de provincie Groningen samen met het waterschap. Zij konden tot heldere afspraken komen met Defensie.” Daarnaast was er in het begin twijfel over wat kunstmatige riffen nu echt opleveren voor de natuur. Silvia: “Daarom doen we eerst een proef met een paar riffen. Die worden eens per jaar omhoog getakeld om zicht te krijgen op wat ze aantrekken aan ‘dieren en wieren’. Dit soort onderzoek gebeurt gewoonlijk niet snel in kwetsbaar natuurgebied, maar de Waddenecologen waren het erover eens dat dit alleen maar ecologische meerwaarde kan opleveren. De opgedane kennis gebruiken we straks in de uitvoering en is nuttig voor andere projecten langs het Wad.”
Tot in de buik
De drie financiers zijn PAGW, de provincie Groningen en het Waddenfonds. Jacco: “Het zijn aanvullende maatregelen op Natura 2000 en de Kaderrichtlijn Water.” Alle aanvragen werden bewust samen geschreven door waterschap, provincie en Rijkswaterstaat. “Dan leer je ieders doelen en ambities kennen en houd je vanzelf meer rekening met elkaar”, aldus Silvia.
Niet alles bleek mogelijk, zoals de beoogde vismigratie van het wad naar het getijdegebied. Toch vinden beiden het project een schoolvoorbeeld van goede samenwerking. Jacco: “Iedereen voelt de integrale opgave als het ware tot in de buik. De kunst is om uit de sfeer van eigenbelang te blijven, anders ga je overal risico’s zien.” Silvia: “Eén gezamenlijke HWBP- en PAGW- opdracht voor waterveiligheid en ecologie zou een enorme stap voorwaarts zijn.” Jacco: “Zonder strakke overeenkomsten en resultaatverplichtingen aan de voorkant. Dan heb je de vrijheid om te ontdekken wat wel en niet werkt.”
“De kunst is om uit de sfeer van eigenbelang te blijven”