Wie we zijn en wat we doen

(Terwijl een vrachtwagen langs mensen op een dijk rijdt, verschijnt het logo van het HWBP, voor sterke dijken. Voice-over:)

INLEIDENDE MUZIEK

VOICE-OVER: Het Hoogwaterbeschermingsprogramma,
een programma met een enorme opgave:
honderden kilometers aan dijken versterken in Nederland,
zodat ze klaar zijn voor de toekomst.
Want hoewel Nederland de veiligste delta ter wereld is,
wordt onze kwetsbare delta op de proef gesteld.
Meer dan 8.000 dijkwerkers werken daarom dagelijks
aan de grootste dijkoperatie sinds de Deltawerken.
Samenwerking is daarbij de sleutel tot succes.
Met elkaar, en met de omgeving.

(Mannen in oranje hesjes lopen over een dijk. Erik Wagener:)

STUWENDE MUZIEK

ERIK WAGENER: We krijgen steeds beter zicht op de totale opgave van het HWBP.
De teller staat nu op 1.500 kilometer.
We hebben 156 kilometer al gerealiseerd
en zo'n 600 kilometer is op dit moment in een project ondergebracht.
Veel projecten zijn ook al in uitvoering.
We zijn hier bij Wolferen Sprok, maar ook in Limburg bij Heel en Beesel.
En ook elders langs de Waal,
bij Gorinchem-Waardenburg wordt al volop gebouwd.
ERIC WITHAAR: Het project Wolferen Sprok van het Waterschap Rivierenland
is een bijzonder project omdat we het hebben gebruikt als een leerproject.
We hebben gekeken: wat is ervoor nodig om een heel project emissieloos uit te voeren?
Naast een emissieloze kraan wordt hier ook gewerkt met kunststof damwanden,
die van gerecycled materiaal zijn.
En ook de keet is uitgevoerd met zonnepanelen,
zodat er duurzaam stroom wordt opgewekt.
Eigenlijk zou je kunnen zeggen dat als je een dijk aanpakt,
dan pak je het hele landschap, het hele gebied aan.
Dan moet je denken aan mobiliteit, verkeer,
maar ook aan biodiversiteit, aan natuurontwikkeling, duurzaamheid.
Om een goede maatschappelijk ingepaste dijk te maken,
is het heel belangrijk om integraal zo'n project te benaderen.
Dat betekent zowel vanuit de ruimtelijke ordening,
maar ook de belanghebbenden meteen aan het begin meenemen, zoals bewoners.
Samen moeten we zorgen voor een dijk die veilig is en passend in de omgeving.
Het is echt een hele uitdaging om dat voor elkaar te krijgen.

(Aldus Eric Withaar. Op de kaart van Nederland verschijnt in Noord-Holland een pin bij Katwoude. Een dijk vanuit de lucht.)

EEN MYSTERIEUS GELUID DAT WEGEBT

VOICE-OVER: Tijdens het ontwerpen van zo'n maatschappelijk ingepaste dijk
is de inspraak van bewoners enorm belangrijk.
Zij wonen vaak vlak naast de dijk en kennen de omgeving als geen ander.
In Noord-Holland moet het Hollands Noorderkwartier
tientallen kilometers dijk verstevigen, een enorme opgave.
Ook in Durgerdam, een ander project van het hoogheemraadschap,
zijn bewoners actief betrokken bij dijkverbetering.

(Onderaan de dijk in Durgerdam staat)

MARIANNE VAN LEEUWEN: De eerste plannen om de dijk te versterken,
die waren er al heel lang, maar dat speelde altijd ergens op de achtergrond,
dus niemand was er zo direct mee bezig.
En op een gegeven moment werd de Alliantie Markermeerdijken gevormd.
Toen werden die plannen ineens concreter.
Ik denk dat de reflex overal aan de Markermeerdijken hetzelfde was,
namelijk: zich organiseren en in verzet komen.
Op een gegeven moment hebben we vanuit Durgerdam gezegd
dat ons dat niet de enige juiste route leek en dat we graag wel in gesprek wilden gaan.
Ik heb het gevoel dat er in Durgerdam heel goed is geluisterd naar ons
en dat we echt ook gesprekspartner zijn.
En heel vaak is het natuurlijk zo: we hebben als overheid dit en dit al bedacht
en dit komen we nu over jullie uitrollen.
Dat leidt juist tot die weerstand.
Bewoners, die kennen hun omgeving echt tot het laatste grassprietje
en dat is nou juist de liefde en de aandacht
voor het landschap, voor de natuur, voor de omgeving.
Je moet dat meenemen in een project.

(In het weiland naast de dijk staat water. Op de kaart van Nederland verschijnt in Groningen een pin bij de Brede Groene Dijk. Wolken trekken in hoog tempo over een dijk naast de zee.)

VREDIGE MUZIEK WORDT HET MYSTERIEUZE GELUID DAT WEGEBT

VOICE-OVER: In de oostelijke uithoek van Groningen
ligt een van de mooiste natuurgebieden van Nederland,
uniek ook, omdat zeldzame planten en wadvogels hier hun thuis hebben gevonden.
Als je daar midden in een dijk moet gaan versterken,
doe je dat niet zomaar met wat stenen en asfalt.
Het waterschap probeert hier op een innovatieve manier gebruik te maken
van lokale, duurzame grondstoffen.
ERIK JOLINK: Deze dijk is met name afgekeurd op de grasbekleding,
wat wil dat zeggen? Dat deze dijk niet in staat is
om de toekomstige toenemende golfklappen goed te kunnen opvangen.
In de wetenschap dat wij die dijk moeten versterken,
hebben wij in 2013 een groot symposium georganiseerd
met natuurbeheerders, met overheden, met mensen uit de buurt.
We hebben hun de vraag gesteld: als wij die dijk zouden moeten versterken,
kunnen we dat op twee manieren doen,
we doen het op een traditionele manier, en dan vervangen we het gras door asfalt,
of we maken een dijk die prachtig in deze natuurlijke omgeving past,
en dan wordt het een dijk van klei met gras.
De uitkomst: iedereen wilde een dijk met grasbekleding.
Toen kwamen we tot de conclusie dat we voor het hele traject,
van de Duitse grens tot aan de Johannes Kerkhovenpolder,
ongeveer 1,7 miljoen kuub klei nodig zouden hebben.
Onze dijk grenst aan de Eems-Dollard.
De Eems-Dollard heeft een groot probleem: het water is namelijk zo troebel
door de grote hoeveelheid slib die hier in het water zweeft,
dat er vrijwel niets meer groeit.
En wat is nou het mooie van het slib dat in het estuarium zweeft,
is dat het een prachtige bron is voor dijkenklei.
In de kleirijperij hebben we Eems-Dollard-slib in depots gebracht
en dat is gedurende drie jaar gerijpt.
Dus je werkt met gebiedseigen grond. Klei van dichtbij.
Je hoeft daar niet voor te rijden met vrachtwagens of met schepen,
je haalt het gewoon uit de buurt.

(Aldus Erik Jolink. Op de kaart van Nederland verschijnt in Overijssel een pin bij de Stenendijk Hasselt.)

HET MYSTERIEUZE GELUID DAT WEGEBT

VOICE-OVER: Een dijk versterken in de nabijheid van een natuurgebied.
Ook in Overijssel bij Hasselt is een innovatieve en duurzame oplossing nodig.
De eeuwenoude Stenendijk is namelijk erg kwetsbaar
voor veranderende weersomstandigheden in de toekomst.
De oplossing vond men door een unieke samenwerking
tussen het waterschap en verschillende marktpartijen,
met als doel: ervoor zorgen dat het historisch karakter
van deze Stenendijk behouden blijft.
RICK VAN DIJK: De dijk is afgekeurd op stabiliteit en op piping.
Wat wij aan het doen zijn, is dat we een zelfstandige kering
in de vorm van een gesloten stalen damwandscherm
in de kruin van de dijk gaan aanbrengen.
MEES TE VELDE: De dijk is in de eerste plaats de dijk
waar mensen wandelen en fietsen.
Maar daarnaast is het ook erfgoed,
want ook wij als bewoners zijn ons ervan bewust dat dit een dijk is van 500 jaar oud.
En daarom zijn we ook heel blij
om die damwand echt onder het betonnen pad te houden,
zodat het beeld dat zo mooi is, niet verstoord wordt.
Voor de aanbreng van de damwand hadden we vergunningen nodig.
Toen hebben we gezocht naar middelen om het volledig elektrisch uit te voeren.
Met name het aanbrengen van de damwand, dat doen we met de Silent Piler.
Wat we de afgelopen twee jaar gedaan hebben,
is de Silent Piler om te wikkelen in een elektrisch aangedreven materieelstuk.
Allereerst bespaar je natuurlijk fossiele brandstof,
maar ook het geluid is een stuk minder,
zowel voor de bewoners als voor de weidevogels in de omgeving.
De samenwerking met het waterschap is prima.
We zijn aanvullend aan elkaar, we weten elkaar te vinden.
Samen zorgen we ervoor
dat binnen de afgesproken tijd het werk wordt gerealiseerd.

(Aldus Rick van Dijk. Een groep mensen staat op een dijk in aanbouw.)

DE STUWENDE MUZIEK SPEELT VERDER

VOICE-OVER: Dijkversterking is dus veel en veel meer
dan alleen wat extra klei storten.
We combineren het onder andere met innovaties,
ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid, altijd samen met de omgeving.
Zo maken we Nederland niet alleen veiliger, maar ook een stukje mooier.
Ons werk is echt iets om trots op te zijn, en het is relevanter dan ooit.
Dat zie je aan de zeespiegelstijging, maar ook aan steeds grotere weerextremen,
zoals afgelopen jaar in Limburg.
WAGENER: Werken aan waterveiligheid is nooit af,
maar we hebben binnen de alliantie HWBP zo veel kennis, ervaring en kunde
dat ik met vol vertrouwen naar de toekomst kijk.
Wij zijn begonnen.

(Op een dijk is een graafmachine druk in de weer met het weghalen van zand. Het logo van het HWBP, voor sterke dijken.)

(Een man:)

MANNENSTEM: Februari 2020 een combinatie van extreme regenval en storm stuwt de waterstanden in de Nederlandse rivieren op tot recordhoogtes.
VROUWENSTEM: Een enkeling trotseert op straat de windstoten van 120 kilometer per uur.
MANNENSTEM: Wie niet per se naar buiten hoeft luistert binnen onrustig hoe regen en hagel tegen de ramen slaan.

(Het beeld wordt even zwart.)

DEON SLAGTER: Nederland leeft met water.
Een onlosmakelijke verbondenheid.
Water hoort bij ons. We kunnen en willen niet zonder.
LINDA VAN OOSTRUM: Maar water heeft wel een eigen wil.
En zorgt niet alleen voor fijne recreatie, schitterende natuur en waardevolle bedrijvigheid, maar ook voor mogelijke onveiligheid.
IDO BOONSTRA: Voor risico's die moeten worden aangepakt.
Want ook in 2050 wil Nederland veilig leven met water.
Op elk moment en wat het klimaat ook doet.
DEON: We hebben met alle 21 Nederlandse waterschappen en Rijkswaterstaat de handen krachtig ineengeslagen.
LINDA: Samen bedenken we de slimste plannen geven we ruimte aan innovatieve, technische oplossingen.
IDO: En versterken we de dijken en de dammen.
Dat doen we samen in één alliantie, het Hoogwaterbeschermingsprogramma.
DEON: Het HWBP, onderdeel van het Deltaprogramma is de grootste dijkversterkingsoperatie sinds de Deltawerken.
LINDA: We gaan als alliantie HWBP 1.500 kilometer dijk versterken en 500 sluizen, stuwen en gemalen verbeteren, binnen dertig jaar.
IDO: Mooi om aan mee te werken, en eigenlijk ook best wel spannend.
We zijn ervan overtuigd dat onze goede samenwerking en de bundeling van onze krachten de sleutel vormen tot succes.
DEON: We brengen allemaal ons vakmanschap in onze kennis van lokale of regionale omstandigheden en onze inhoudelijke deskundigheid.
LINDA: We werken ook samen over de grenzen van de alliantie heen.
Want ook marktpartijen, kennisinstituten, gemeenten en provincies leveren een belangrijke bijdrage aan ons programma.
IDO: En de Unie van Waterschappen en verschillende rijkspartners praten regelmatig mee.
DEON: Natuurlijk kijken we ook kritisch naar de resultaten.
Maken we genoeg meters? Houdt elke partij rekening met het grote geheel?
LINDA: Dat is soms een uitdaging.
Met zo veel inhoudelijk en ideologisch betrokken partijen zijn er heel wat meningen om rekening mee te houden.
IDO: Gelukkig komen we er altijd uit.
Komen we altijd verder.
Dat is de kracht van deze brede samenwerking.
DEON: We versterken elkaar en we versterken de dijken.
Stap voor stap.
LINDA: Kilometer voor kilometer.
Op de ene plek storten we duizenden kubieke meters zand.
IDO: Op een andere verbouwen we de sluis.
Soms moeten we moeilijke keuzes maken.
DEON: Soms vragen we veel van omgevingen.
Of zelfs van elkaar als alliantiepartners.
LINDA: Maar we doen het allemaal met hetzelfde doel toekomstbestendige waterkeringen.
IDO: Handen ineen, blikken dezelfde kant op.
Alles op alles voor sterke dijken en een waterveilig Nederland.

(Het beeld wordt even zwart. Onstuimig water slaat tegen palen aan.)

DEON: Februari 2050 een combinatie van extreme regenval en stormen stuwt de waterstanden in de Nederlandse rivieren op tot recordhoogtes.
LINDA: Een enkeling trotseert op straat de windstoten van 120 kilometer per uur.
IDO: Wie niet naar buiten hoeft luistert binnen onrustig hoe regen en hagel tegen de ramen slaan.
DEON: Onrustig, maar niet ongerust.
LINDA: Want de duinen houden de Noordzee tegen.
IDO: De stormvloedkeringen doen hun werk.
En het water wint het niet van onze dijken.

(Het logo van 'HWBP, voor sterke dijken' verschijnt. Op een witte achtergrond staan de logo's van onder andere waterschappen. Waterschap Noorderzijlvest, Wetterskip Fryslân, Waterschap Rijn en IJssel, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard, Waterschap Vallei en Veluwe, Waterschap Amstel, Gooi en Vecht,)

VOGELGELUIDEN

(Waterschap Vechtstromen, Drents Overijsselse Delta, Waterschap Hunze en Aa's, Hoogheemraadschap van Delfland, Waterschap De Dommel, Hoogheemraadschap van Rijnland, Waterschap Hollandse Delta, Waterschap Rivierenland, Waterschap Scheldestromen, Waterschap Aa en Maas,)

(Rijkwaterstaat, ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Waterschap Limburg, Waterschap Brabantse Delta, Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden, Waterschap Zuiderzeeland en Unie van Waterschappen.)