Bij ruimtelijke kwaliteit gaat het om de mate waarin tegemoet wordt gekomen aan de waarden van een gebied voor verschillende belangen. Om bij een ingreep in het landschap de bestaande ruimtelijke kwaliteit te behouden of te verbeteren zal gezocht worden naar een optimale balans van de gebruikswaarde, belevingswaarde en toekomstwaarde in dit nieuwe landschap.
De Nationale Omgevingsvisie (NOVI) maakt bij het maken van keuzes gebruik van drie afwegingsprincipes:
- Combinaties van functies gaan voor enkelvoudige functies (gebruikswaarde)
- Kenmerken en identiteit van een gebied staan centraal (belevingswaarde)
- Afwentelen wordt voorkomen (toekomstwaarde)
In het Nationaal Deltaprogramma 2022 wordt gepleit voor het inzetten van de verbinding van klimaatadaptatie met andere opgaven. Dit leidt tot ruimtelijke keuzes en kansen, die vragen om een integrale visie op de aanpak van alle opgaven in een gebied. De NOVI geeft hiervoor voor de nationale schaal een aanzet, maar dit vraagt verdere uitwerking naar regionale en lokale schaal.
Voor de HWBP-projecten is het, -in lijn hiermee-, van belang om voorafgaand aan de verkenningsfase te bepalen in hoeverre er raakvlakken zijn tussen de waterveilgheidsopgave en andere opgaven. Zie ook het document 'Integrale scopebepaling waterveiligheidsopgaven'. Als dit niet het geval is, dan is alleen “inpassing” aan de orde. Zijn er een aantal meekoppelkansen, dan is er sprake van “meervoudige inrichting”. Is er een sterke verwevenheid, veel kansen en dilemma’s, dan is het zinvol om het project als “gebiedsontwikkeling” te bestempelen. Deze mate van integraliteit is vervolgens bepalend voor het inrichten van de projectorganisatie en de governance hiervan.
- Integrale Scopebepaling Waterveiligheidsopgaven | Rapport | Hoogwaterbeschermingsprogramma (hwbp.nl)
- Handreiking landschappelijke inpassing en ruimtelijke kwaliteit in waterveiligheidsopgaven, HWBP, 2014
- Factsheet Rijke Dijk
- handreiking Rijke Dijk
- Handreiking Ruimtelijke Kwaliteit voor de Waal
- Leidraad Rivieren, rapport ruimtelijke kwaliteit.
In de duurzaamheidsroos zijn de meest relevante thema’s voor ruimtelijke kwaliteit in relatie tot dijkversterkingen opgenomen: ruimtegebruik, landschappelijke karakteristiek, cultuurhistorie en archeologie, ecologische structuur en biodiversiteit, verkeershinder en –veiligheid en maatschappelijke meerwaarde: