Dijken en Natuur: een symbiose
Tot 2050 wordt in Nederland 1.400 kilometer aan dijken versterkt, vaak in of nabij kwetsbare natuur zoals Natura 2000-gebieden. Dit brengt wettelijke eisen en uitdagingen met zich mee, zoals het verkrijgen van vergunningen voor dijkversterkingsplannen. Waterschappen lopen daarbij vaak pas tegen natuurdoelen aan nádat een voorkeursalternatief is gekozen, wat kan leiden tot knelpunten.
Hierdoor worden natuurbescherming en dijkversterkingsprojecten vaak als tegenstrijdig gezien. Maar het kan anders. In het HWBP-innovatieproject Dijken en Natuur is gewerkt aan een complexe maar actuele opgave: hoe kunnen dijkversterkingen en natuurontwikkeling zó worden gecombineerd dat ze elkaar versterken? Na drie jaar onderzoek en intensieve samenwerking werden de resultaten opgeleverd.
Door natuur en waterveiligheid vanaf het begin samen te brengen, ontstaan oplossingen die elkaar versterken. Dijken en Natuur onderzocht hoe deze integrale aanpak kan worden gerealiseerd. Met als doel om kansen te benutten en natuur een onlosmakelijk onderdeel te maken van dijkversterkingen.
Wat we hebben geleerd? Dat vaak meer mogelijk is dan je denkt. De menselijke factor is hierbij essentieel: hoe werk je samen? Hoe bouw je vertrouwen en geef je ruimte om te leren en te experimenteren? Woorden en communicatie blijken bepalend te zijn voor het succes: ze inspireren mensen, helpen barrières doorbreken en bieden nieuwe perspectieven.
Community of Practice
Het project werd door het HWBP gefinancierd en geleid door Waterschap Drents Overijsselse Delta. Er was samenwerking met Waterschap Noorderzijlvest, Rijkswaterstaat, Deltares en een zelfstandig antropoloog. Via een levendige Community of Practice hebben velen waardevolle input geleverd. Samen hebben ze oplossingen verkend die waterveiligheid, natuur en leefbaarheid slim combineren. De Community of Practice is overgedragen aan de programmadirectie van het HWBP.
Wat is het eindresultaat?
Hoe kunnen bij dijkversterkingen waterveiligheid en natuur(ontwikkeling) hand in hand gaan en van elkaar profiteren? Dat onderzoekt Waterschap Drents Overijsselse Delta (WDODelta) samen met dijkwerkers, natuurorganisaties, andere overheden en lokale belanghebbenden de komende drie jaar binnen het innovatieproject Dijken en Natuur. Het beoogde eindresultaat is het oplossen van knelpunten en benutten van meerwaarde van natuurgebieden en natuurlijke oplossingen binnen HWBP projecten.
De tussenresultaten van fase 1 leren ons het volgende:
- Er kan meer dan je denkt: dus durf anders te kijken, denken en samen te werken. Ook in de subsidieregeling kan er meer dan gedacht wordt.
- Begin op tijd: Investeer in elkaar voordat er zelfs sprake is van een project. Verken de ruimte en doe dat vroeg, al in de trajectaanpak.
- Ambitie: Zorg voor voldoende brede opdracht.
- Benut elkaar: Schakel hulp/zoek elkaar op in de CoP.
- Agendeer de klem van natuurwetgeving voor natuurwaarden en duurzaamheid: Zullen we de A van ADC toets uitdagen?
De belangrijkste inzichten en resultaten zijn verwerkt in de eindproducten:
- Een handreiking voor juridische aspecten
- Een serie factsheets over bevindingen en do's per projectfase
- Systematisering van 12 typen Naturebased Solutions
- Een slotdocumentaire.
Wie was er vanuit de alliantie betrokken?
Waterschap Drents Overijsselse Delta is trekker van dit project. Het projectteam bestaat uit Rijkswaterstaat WVL, Waterschap Noorderzijlvest en Deltares. In de community of practice zijn vier referentieprojecten aangewezen. Dit zijn projecten van de waterschappen Wetterskip Fryslan, Hunze & Aa’s, De Stichtse Rijnlanden en WDODelta. Daarnaast zijn hierbij ook andere stakeholders betrokken, zoals Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, provincies en lokale belanghebbenden.
Documenten
Handreiking juridische aspecten
Uitwerking Naturebased solutions
Factsheet 1 DNa strategie - visie beleid
Factsheet 2 DNa initiatieffase
Factsheet 3 DNa verkenningsfase
Factsheet 4 DNa planuitwerkingsfase