Oplossingen voor dijkproblemen

MARK VAN WELZENIS: Dijken. Ze zijn voor ons van levensbelang. Ze zorgen ervoor dat wij Nederlanders droge voeten houden en veilig kunnen wonen en leven. Maar wat als die dijken bezwijken? Dat kan flinke gevolgen hebben. Gelukkig zijn er genoeg manieren om dit voor te zijn. En wat die manieren zijn? Dat zie je in deze video.

In beeld verschijnt de tekst HWBP oplossingen voor dijkproblemen.

MARK VAN WELZENIS: In Nederland hebben we hoge veiligheidseisen voor dijken. En het veranderend klimaat zorgt ervoor dat er steeds meer van onze dijken gevraagd wordt. Want we willen niet dat een dijk bezwijkt en dat bezwijken kan op best wat manieren gebeuren. Zeven om precies te zijn. Dit noemen we faal mechanisme, maar gelukkig zijn er voor elk faal mechanisme ook weer meerdere dijk versterkers maatregelen mogelijk.

In beeld verschijnt de tekst: 1. Faalmechanisme overlopen.

MARK VAN WELZENIS: Wanneer de stand van het water door stijging hoger is dan de kruin van de dijk, kan de dijk overlopen en dit kan tot slijtage van de binnenkant van de dijk leiden. Dit noemen we erosie. Als het binnen talud verder erodeert, kan er een gat in de dijk ontstaan. En dit noemen we ook wel een bres. En het is het begin van overstroming waarbij er echt problemen gaan ontstaan. Maar gelukkig zijn er maatregelen die genomen kunnen worden tegen dit faal mechanisme van overlopen. De belangrijkste daarvan is dat de dijk verhoogd wordt, maar soms wordt het ook op een andere manier aangepakt, bijvoorbeeld door te zorgen dat het water niet meer zo hoog kan komen. Bij rivieren kan dit gedaan worden door de rivier meer ruimte te geven door bijvoorbeeld de dijk te verleggen of de aanleg van een nevengeul.

In beeld verschijnt de tekst: 2. Faalmechanisme. Golf overslag.

MARK VAN WELZENIS: Als er hoge waterstand is en een grote golfhoogte zoals bij storm, dan ontstaat er golf overslag. En net als bij het faal mechanisme over lopen leidt golf overslag niet meteen tot problemen, maar het kan wel erosie aan het binnen talud veroorzaken, waardoor er een dijkdoorbraak zou kunnen ontstaan. Om dit te voorkomen kan een dijk verhoogd worden, maar ook de aanleg van versterkte dijk bekleding kan hierbij helpen, zoals bijvoorbeeld een versterkte grasmat. Hierdoor ontstaat er minder snel erosie. Bij zeeën en meren kunnen de golven kleiner gemaakt worden door een golfbreker of een voorland of een buiten berm aan te leggen en daarnaast kan het buiten talud flauwer of ruwer worden gemaakt en dit zorgt ervoor dat de golven die tegen de dijk oplopen minder hoog kunnen komen.

In beeld verschijnt de tekst: 3. Faalmechanisme Piping

MARK VAN WELZENIS: Een dijk is gemaakt van materiaal dat water slecht doorlaat, zoals klei, maar deze klei ligt soms op een laag die wel makkelijker water doorlaat, zoals zand. Als de waterdruk hoog is, kan het zijn dat het water tussen deze lagen een weg naar buiten gaat zoeken en zo aan de binnenkant van de dijk omhoog komt. Wanneer dit voor een langere tijd gebeurt, kan het grondwater zandkorrels meenemen, waardoor de langzaam als het ware een pijp ontstaat en hierdoor kan het water steeds makkelijker de dijk onderdoor. Dit noemen we piping. Piping wordt vaak tegengegaan door de aanleg van een piping berm aan de binnenkant van de dijk en door het gewicht van deze berm kan de waterdruk niet door de klei of veenlaag heen breken. Hierdoor kan geen pijp ontstaan en zal er dus ook geen piping plaats gaan vinden. Maar er wordt ook constant geïnnoveerd waardoor de regelmatig nieuwe manieren ontstaan om faal mechanisme tegen te gaan. Zo ook in Gameren, waar ze bezig zijn met een proef tegen Piping en Koen. Die kan je daar meer over vertellen.

KOEN: Het probleem wat hier speelt langs de dijk is dat er als er hoge waterstanden op de Waal zijn, uh dat er eigenlijk uh zand onder de dijk weg kan spoelen. En daarvoor brengen wij hier een uh nieuwe techniek aan en die bestaat uit een uh filter van grof zand die d'r eigenlijk voor zorgt. Ja dat dat die kanaaltjes die onder de dijk uh willen groeien, dat die dat die geremd worden. Ja, wat we wat je hier ziet. Uh, op de achtergrond is t uh het grove zand h wat in de grof zand barrière gaat. Uh dit zand is ja van dat eigenlijk tien keer zo doorlaat t als t uh van natuurlijk aanwezige zand hier in de ondergrond en ook uh de korrel afmetingen zijn ook. Uh ja, ongeveer tien keer zo zo groot als t uh t zand wat hier van nature voorkomt.

In beeld verschijnt de tekst: 4. Faalmechanise macro instabiliteit binnen talud.

MARK VAN WELZENIS: Als een dijk van binnen erg nat wordt, dan kan t zijn stevigheid verliezen. De dijk raakt dan namelijk verzadigd en het water zorgt ervoor dat de zand en klei deeltjes niet meer goed aan elkaar hechten, waardoor die eigenlijk vloeibaar wordt. De dijk kan z'n eigen gewicht dan niet meer dragen en zakt naar beneden. Om de dijk stabiel te houden kunnen er verschillende maatregelen worden toegepast door t binnen talud te verflaag. Bouwen voeg je extra gewicht toe. Wat als een soort boekenstad werkt. Ook kan de dijk met technische constructies stabieler worden gemaakt. Dit kan bijvoorbeeld gedaan worden door het inbrengen van een damwand. Deze zorgt er dan voor dat de zand en klei deeltjes op hun plaats blijven.

In beeld verschijnt de tekst. 5. Faalmechanisme erosie buiten talud.

MARK VAN WELZENIS: De kant van de dijk waar het water is, krijgt natuurlijk constant met stroming en golven te maken en die golven kunnen ontstaan door wind. Uh storm, maar ook door de scheepvaart. Hierdoor kan het buiten talud langzaam gaan slijten ofwel eroderen. En bij dit faal mechanisme zijn er twee maatregelen die kunnen worden genomen. Zo kan de kracht van de golven beperkt worden door bijvoorbeeld zwaardere bekleding te plaatsen, zoals betonblokken of door het talud flower te maken. Een andere optie is het aanbrengen van een voorwerp en zo wordt de kracht al uit de golven gehaald voordat t de dijk voedt bereikt.

In beeld verschijnt de tekst: 6. Faalmechanisme macro instabiliteit buiten talud.

MARK VAN WELZENIS: Het buiten talud van een dijk. De helling aan de waterkant kan ook wegzakken of afschuiven. Als het een tijdje hoogwater is, komt het water ook in de dijk. Als het waterpeil dan ineens snel daalt, dan zit de dijk aan de water zijde nog vol water en is daardoor minder stevig. En dit noemen we macro instabiliteit buiten talud. Het buiten talud zakt dan door het eigen gewicht. De macro stabiliteit van het buiten talud is op verschillende manieren te vergroten. Zo kan het talud beter bekleed worden zodat de dijk minder snel doorweekt raakt. Maar de stabiliteit kan ook vergroot worden door een flauwer buiten talud aan te leggen of een buiten berm tegen de dijk aan te leggen.

In beeld verschijnt de tekst: 7. Faalmechanisme micro instabiliteit.

MARK VAN WELZENIS: Als er langere tijd hoogwater is, kan het water door de dijk gaan stromen en dit water komt er dan aan de binnenkant van de dijk weer uit. Dit heet kwellen. Dit kwelwater kan klei en zand deeltjes van het talud meenemen, waardoor deze minder stevig wordt. Het wegstromen van zand en klei uit de dijk kan op twee manieren worden tegengegaan, namelijk door het plaatsen van een binnen berm tegen deze binnen talud. Deze berm werkt dan als een filter waardoor de zand en klei gedeeltes blijven zitten. Ditzelfde effect kan bereikt worden door het binnen talud minder steil te maken. Er zijn dus echt ontzettend veel manieren waarop een dijk verstevigd kan worden en wij Nederlanders vrij en droog kunnen blijven. Wil je meer weten over faal mechanisme en de mogelijke maatregelen? Lees het boek Dijken voor beginners op. Heb BP punt nl. Slash dijken boek en kijk op de website van jouw waterschap. Als je meer wil weten over de specifieke faal mechanismen en maatregelen bij het dijk. Versterking project bij jou in de buurt.

Na eind kaart met het logo van Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat verschijnt in beeld onderaan de tekst HWBP voor sterke dijken.